W sytuacji zagrożenia oraz niepewnych łańcuchów dostaw sprawą priorytetową jest zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego. Niniejszy artykuł ukazuje nowoczesne spojrzenie na polskie rolnictwo oraz prezentuje szereg innowacyjnych działań, które zostały wdrożone przez Klaster „Polska Natura”.
Seminarium Polski Kapitalizm
W 2014 roku z inicjatywy Andrzeja Stępniewskiego z poparciem prof. Juliusza Gardawskiego, Kierownika Instytutu Filozofii i Socjologii Szkoły Głównej Handlowej działalność rozpoczęło seminarium pod nazwą „Polski Kapitalizm”. Od początku celem seminarium jest w formule dyskusji naukowców, przedsiębiorców i samorządowców, opisanie cech szczególnych rozwoju gospodarczego Polski.
Od początku seminarium cieszy się dużym zainteresowaniem. Przede wszystkim wśród osób zaniepokojonych brakiem działań państwa w kierunku rozwoju gospodarki określonym w Konstytucji RP jako „społeczna gospodarka rynkowa”. W referatach i dyskusjach wiele powiedziano o znaczeniu tych słów, przywołując potrzebę przywrócenia w Polsce Powszechnego Samorządu Gospodarczego.
W rezultacie w 2020 roku zaowocowało to powołaniem Ruchu Społecznego PSG na bazie projektu ustawy o Izbach Przemysłowo-Handlowych. Od początku działalności aktywnymi uczestnikami seminarium byli sadownicy i samorządowcy z gminy Błędów. Po wprowadzeniu przez Rosję embarga na produkty rolne, borykali się oni z dużymi problemami ze zbytem owoców.
Ruch Społeczny Powszechnego Samorządu Gospodarczego
To oni przenieśli dyskusję o gospodarce na wieś. Naukowcy i przedsiębiorcy z Warszawy mogli na żywych przykładach identyfikować problemy gospodarcze rolników. W Błędowie powstał pomysł na Klaster „Polska Natura” , czyli organizację gospodarczo-społeczną o innowacyjnym charakterze. Organizację, która ma wymiar systemowy. Zajmuje się innowacyjnością produktową, technologiczną, organizacyjną i marketingową w obszarze produkcji owoców – głównie jabłek. Na podstawie zdobytego doświadczenia przy tworzeniu Klastra i jego prowadzeniu, przy wsparciu naukowców z SGH, SGGW oraz Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach powstał „Model Rozwoju Rolnictwa”.
Nowoczesne rolnictwo
Klaster „Polska Natura” powstał 2016 r. celem poprawienia pozycji konkurencyjnej sadowników z Gminy Błędów. Błędów to największy sad Europy. Jego innowacyjność opiera się na tym, że wprowadził on na rynki krajowe i zagraniczne nowy produkt o szczególnej jakości. To owoce bez pozostałości chemicznych środków ochrony roślin, czyli bez pestycydów.
Jest to pierwsza tego typu technologia opracowana przez miejscowych sadowników po wielu latach eksperymentowania z produkcją BIO. Technologia ta została nazwana „Zero pozostałości”, ponieważ daje owoce zupełnie czyste, czyli pozbawione pestycydów. Po szeregu laboratoryjnych badań owoce te otrzymują certyfikat jakości marki „Amela”, którą ustanowił Klaster.
Polskie rolnictwo z innowacyjną technologią
Jabłka produkowane przez Klaster „Polska Natura” nie są marką BIO konwencjonalnie dostępną. Owoce produkowane przez Klaster z Błędowa są marką „Amela” rozpoznawalną lokalnie. Wyjaśniając różnicę pomiędzy produkcją BIO, a owocami pod marką „Amela”, należy zauważyć, że produkcja BIO jest zdecydowanie droższa. Ponadto wyniszcza sady. Natomiast technologia „Zero pozostałości” daje duże partie jednorodnych owoców w wysokiej jakości, która odpowiada wymaganiom rynkowym. Ponadto wpisuje się w trend zdrowego stylu życia i zielonego ładu. Ponadto owoce te produkowane są bardziej przystępne dla konsumentów, ponieważ są zdecydowanie tańsze niż owoce BIO.
Poza innowacyjną technologią Klaster wprowadził do produkcji i sprzedaży nową innowacyjną organizację współpracy między sadownikami, centrami logistycznymi, punktami sprzedaży, a także nauką. Tym samym gwarantując wysoką jakość produktu i dbałość o klienta. Należy podkreślić, że Koordynator Klastra, Stowarzyszenie „Kraina Sadów i Ogrodów” przygotowuje obecnie organizację do wprowadzenia procedur związanych z krajowym systemem jakości produkcji owoców bez pozostałości pestycydów.
Model Rozwoju Rolnictwa
Drugim zagadnieniem, którym zajmuje się środowisko osób związanych z Seminarium „Polski Kapitalizm” i Klastrem „Polska Natura” jest, upowszechnienie tworzonych przez nich doświadczeń w postaci opracowań. Niedawno powstało opracowanie „Model Rozwoju Rolnictwa”, którego podstawowym elementem jest wspólnota społeczno-gospodarcza zorganizowana na zasadzie klastra.
Na początku wspólnota łączy gospodarstwa rolne z obszaru gminy w grupy producentów rolnych. Następnie organizuje przedsiębiorstwo o charakterze klastra, spółdzielni lub spółki. Bezpośrednią inspiracją, która wywołała konieczność zajęcia się tą sprawą był i jest brak programu rozwoju nowoczesnego rolnictwa, a także upadek wielu istniejących od lat grup producentów rolnych.
Potrzeba programu rozwoju rolnictwa w Polsce
Kolejnym elementem, który wywołał zainteresowanie owego środowiska jest konieczność zreformowania rynku przetwórstwa rolnego, na którym działają głównie firmy zagraniczne. Przeważnie są one powiązane zmowami cenowymi, które niszczą rolników i utrudniają koncentracje polskiego kapitału. Następna sprawa, która domaga się podjęcia zdecydowanych kroków, jest uwzględnienie dążenia wykształconych młodych rolników do rozwoju swoich gospodarstw. Wiąże się to z koniecznością planowego rozwoju regionów oraz powstania krajowego programu zintegrowanych branż rolnych. Przewidując, że w bliskiej perspektywie możemy utracić konkurencyjność na światowym rynku żywności proponujemy:
- przestawić polską produkcję rolną na produkty czyste o wysokiej produktywności
- własne źródła energii i efektywny marketing
- stworzenie rozpoznawalnej w kraju i na świecie marki ZDROWY POLSKI PRODUKT.
Przedstawiając „Model Rozwoju Rolnictwa” oparty o doświadczenia w prowadzeniu Klastra „Polska Natura” uważamy, że musimy dążyć do rozwoju rolnictwa w oparciu o wyższe formy wspólnego działania. Mam na myśli klaster, który stworzy łańcuchy powiązań wartości. To także budowanie kapitału ludzkiego oraz możliwość uzyskiwania efektów synergii potrzebnej przy wspieraniu firm w walce konkurencyjnej na rynku.
Model polskiego rolnictwa
Rekomendujemy następujące wskazania dla całego polskiego rolnictwa zawarte w MODELU. Działania te powinny być prowadzone wielopłaszczyznowo:
- wsparcie dla konsolidacji i tworzenia innowacyjnych klastrów rolniczych,
- rozwijać klastry w kierunku budowania firm rolno-przemysłowych,
- konsolidować firmy pod marką produkującą polską zdrową żywność,
- rozwijać firmy eksportujące polską zdrową żywność przede wszystkim przez własną sieć sprzedaży zagranicą w oparciu o polską diasporę.
Model Rozwoju Rolnictwa opracowany na podstawie działającego od lat Klastra „Polska Natura”oraz Model Rozwoju Polskiej Gospodarki opracowany w ramach Ruchu Społecznego Powszechnego Samorządu Gospodarczego mają tych samych autorów. To Grupa PRSN: przedsiębiorców, rolników, samorządowców i naukowców – uczestników seminarium na SGH.
